Page 24 - ÖZ BAKIŞ - İZMİR İl Millî Eğiitm Müdürlüğü Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi - SAYI 2

Öz Bakış

Zihin Kuramı Gelişimi

ipik gelişim gösteren çocuk doğduğu zihinsel fonksiyon gelişimi çok önemlidir (Frith,
andan itibaren dünyaya temel bir bilgi ile 1995).
T gelir. Yeni doğan bebek basit bir zaman, Zihin kuramının görülmeye başlandığı yaş ile ilgili
uzay ve nedensellik gibi kavramların farkındadır. farklı düşünceler olmasına rağmen psikolojik
Hatta yeni doğan bebek nesneler ve kişilerden durumu anlamının henüz bebeklik döneminde
farklı yanıtlar geldiğini de bilir. Ayrıca bebekler özel başladığı bilim insanları tarafından kabul
kelimeler de öğrenebilirler; çünkü olaylar ve şeyler edilmektedir.
hakkında insanların yaptıkları temsilleri anlayabilirler.
Zihin kuramının geliştiğinin ilk göstergeleri kendisi
Simgeleme sayesinde ise bilgilerin zihinde kelime dışındaki kişilerin düşüncelerini anlayabilme ve
olarak algılanması sağlanır. Bununla beraber, onlarla bu yönde bir etkileşimi başlatabilmedir.
birinci yaşın ortalarına doğru bebekler büyük bir (Cadinu & Kiesner, 2000; Wellman, 2002).
adım atarlar, gerçek dünya ile ilgili simgelemelere Farrar ve Maag’da (2002) zihin kuramına göre
başlarlar.
normal gelişim gösteren çocukların toplum içinde
Bilgi hakkındaki bilgiyi öğrenme, simgeleştirme sağlıklı iletişim kurabilen daha sosyal bireyler
ve üst biliş geliştirmektedir. Bunun için yüksek bir olduğunu belirtmişlerdir.

Aşağıda bireylerde yaşlara göre zihin kuramının gelişimi özelliklerine yer verilmektedir:

↘ Yeni doğan: Duyguları anlama ve tepki verme sosyal iletişimin temel taşıdır ve yaşamın ilk yıllarından

itibaren gelişmeye başlar.
↘ Bir yaş: Çocuk birinci yaşında kendisinin başkalarından farklı olduğunu anlar. İlerleyen süreçlerde
gittikçe kandırmacaları anlamaya başlar. Bu da çocukta zihin kuramı yeteneğinin oluşmaya
başladığının göstergesidir (Leslie, 1987).

↘ İki yaş: İki yaşındaki çocuk başkalarının zihinsel durumları olduğunu anlayabilir. Bu durum çocukların
oyunlarında oyuncakları ile oynarken kolaylıkla gözlemlenebilir.

↘ Üç yaş: Üçüncü yılda zihinsel durumları anlamada bir artış olacaktır. Çocuk başkalarının
düşüncelerini anlamaya başlar. Basit bir arzuyu, düşünceyi anlamlandırmada ilerleme gösterir.
↘ Dört yaş: Bu yılda çocuk yanlış inanışı kavramaya başlayarak ve başkalarının istek ve niyetlerini
anlamaya başlar.

Zihin kuramı becerilerinin çocuklarda değerlendirilmesi ilk olarak Wimmer ve Perner tarafından 1983
yılında gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada, çocukların başkalarının zihinsel durumlarını çıkarsama
yeteneğini ölçebilmek amacıyla “Beklenmedik Yer Değiştirme Testi” (Unexpected Transfer Test) ve
bu yöntem içinde geliştirdikleri öyküler kullanılmıştır. Sonuç olarak, dört yaşından itibaren çocukların
inançlarını diğerlerinin inançlarından ayırt edebildiklerini, aradaki farkı anlayabildiklerini

24 | Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi